Zorbalığa uğrayan çocuk için tüzel adımlar atmak mümkün

Arkadaş kümesinin yanı sıra dijital ortamda akran zorbalığına maruz kalan çocuğun yaşadığı bu durum Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) direkt cürüm olarak yer almasa da “şantaj”, “tehdit” ve “kişisel bilgilerin hukuka alışılmamış olarak ele geçirilmesi” üzere hususlar, tüzel sürecin başlatılması durumunda mağdurun haklarını teminat altına alıyor.

İstanbul Barosu Çocuk Hakları Merkezi Lideri avukat Kardelen Ateşci ile İstanbul 2 Nolu Barosu Çocuk Hakları Kurulu Lideri avukat Ülkü Sarıtaş, akran zorbalığına uğrayan çocukların haklarını ve zorbalık yapan şahıslara uygulanan türel yaptırımları AA muhabirine anlattı.

Akran zorbalığı kavramının TCK’de direkt kabahat tipi olarak yer almadığını belirten Ateşci, bu kavram kapsamında gerçekleşen fiillerin “tehdit”, “şantaj”, “yaralama”, “hakaret”, “öldürmeye teşebbüs” ve “kişisel dataların hukuka ters olarak ele geçirilmesi ya da yayılması” hatalarıyla ilişkilendirildiğini söyledi.

Ateşci, okulda iki arkadaş ortasında yaşanan bir tartışmada birinin başkasına “videonu yayınlarım” biçimindeki kelamının yalnızca bir tehdit değil dijital şiddeti de gösterdiğini belirterek, bu türlü bir durumda, özel bir manzaranın, bir kişiyi küçük düşürmek, korkutmak ya da denetim altında tutmak için kullanıldığını söz etti.

Bunun çocuğun mahremiyetini zedelediğini, okul hayatını etkilediğini, özgüvenini sarstığını ve ruhsal gelişimine ziyan verdiğini vurgulayan Ateşci, çocuğun hem gerçek dünyada hem de ekran gerisinde baskı altına girdiğini kaydetti.

Akran zorbalığına uğrayan çocukların yasal haklarını kullanırken olayın belgelendirilmesinin kıymetli olduğunu anlatan Ateşci, kanıt sunulamasa dahi ilgili kurumların çocuğun beyanını dikkate alarak gerekli adımları atması gerektiğini, dijital zorbalık durumunda ekran manzaralarının, fizikî şiddet varsa sıhhat raporunun destekleyici olduğunu lisana getirdi.

Ateşci, zorbalık okul ortamında gerçekleşmişse, birinci müracaat noktasının okul idaresi olduğunu kaydederek, “Rehberlik servisleri ve okul yönetimi, çocuğun korunması için müdahalede bulunmakla yükümlüdür. ?Şikayet, çocuk yahut ailesi tarafından direkt emniyet ünitelerine ya da savcılığa yapılabilir. ?Ayrıca, Aile ve Toplumsal Hizmetler Vilayet Müdürlüğü’ne başvurularak çocuğun korunması için toplumsal takviye hizmetlerinden yararlanılabilir. ?Baroların çocuk hakları merkezleri ya da isimli yardım servisleri üzerinden fiyatsız avukat desteği sağlanabilir.” ifadelerini kullandı.

Hukuki müracaat akranlar ortasındaki tansiyonu artırabilir

Hukuki yola başvurmanın akranlar ortasındaki tansiyonu artırabileceğinin altını çizen Ateşci, “Bu duruma tanıklık eden çocuklar oluyor. Zorba çocuk, mağdur çocuğu etiketleyebilir ve mağdur daha çok etkilenebilir. Aslında tahlil için hukuk tek başına bu noktada kâfi kalmıyor.” dedi.

TCK’ye nazaran, 12 yaşından küçüklerin cezai sorumluluğu olmadığını, 12-15 yaş ortasındaki çocukların ayırt etme gücüne bakıldığını anlatan Ateşci, 15-18 yaş kümesi çocukların ise cezai sorumluluklarının olduğunu lakin yaşları ve gelişimsel seviyeleri dikkate alınarak aşikâr indirimler uygulandığını aktardı.

Ateşci, internet ortamındaki akran zorbalığına ait şunları lisana getirdi:

“Dijital dünyanın yaygınlaşmadığı ya da konutlara bu kadar girmediği periyotlarda çocukların bakım ve nezareti daha kolaydı. Dijital dünya, konutlarımızın içine yabancıların girmesini kolaylaştırdı. Çocuklar, tanımadığı bireylere fotoğraflarını gönderebiliyor ve bununla birlikte şantaja uğrayabilir. Bu durumda birinci olarak çocuğa ‘Bunu neden yapıyorsun?’ demek yerine gerekli türel adımları atmak gerek. Çocuğun imajı ve ferdî dataları dijital ortamda paylaşıldıysa bunların kaldırılması için öncelikle toplumsal medya platformlarına yazı yazılmalı eş vakitli olarak ‘www.ihbarweb.org.tr’ sitesine başvurulmalı. Toplumsal medya platformlarından ne yazık ki aylar sonra sonuç alınabiliyor. Bu nedenle sulh ceza hakimliğine başvurarak erişim mahzuru talep edilmesi en yeterli prosedürdür. Tıpkı vakitte şikayetçi olmak da sorumluların cezasız kalmaması ismine kıymetlidir. Biz topraklarda oynayarak büyüyen çocuklardık, topraktaki izler siliniyordu fakat internet ne yazık ki silmiyor. Bu husus için erişim mahzuru alsanız bile tıpkı fotoğraf bir hafta, bir yıl, on yıl sonra tekrar gün yüzüne çıkabiliyor. O yüzden bu türlü durumlarda çocuklara mağdur olmadan evvel şuurun kazandırılmasına dair eğitim verilmesi epey kıymetli.”

Ateşci, Türkiye’de çocukları siber zorbalığa karşı müdafaa konusunda yasal boşluk olduğunu savunarak, birçok dijital platformda yaş kontrolün olmadığını, çocukların kapalılığını ve mahremiyetini koruyan yasal düzenlemelerin yapılması gerektiğini vurguladı.

Okul ortamında zorbalığa uğrayan bir çocuğun karşı taraf için uzaklaştırma kararı da aldırabileceğini tabir eden Ateşci, “Savcılığa, kolluğa yahut aile mahkemesine başvurup, uzaklaştırma kararı aldırdığınızda bu kararın uygulanması gerekir lakin bu bir noktada öteki çocuğun eğitim hakkının engellenmesi kapsamına girer. O yüzden bu metodun çok tesirli olmadığını söyleyebilirim. Bu durum akranlar ortasında tansiyon yaratabilir.” değerlendirmesinde bulundu.

Okulda zorbalığa uğrayan çocuk için neler yapılmalı

İstanbul 2 Nolu Barosu Çocuk Hakları Komitesi Lideri avukat Ülkü Sarıtaş ise akran zorbalığı konusunda 15 Kasım 2022’de yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile okullarda yaşanan akran zorbalığının disiplin unsurları ortasına alındığını ve bu istikamette düzenlemeler getirildiğini belirtti.

Sarıtaş, Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğünce hazırlanan “okul temelli toplumsal sorumluluk çalışmaları” dersinin 2023-2024 eğitim öğretim yılında seçmeli dersler kapsamına alındığını anlattı.

Çocukları akran zorbalığına maruz kaldığında velilerinin kullanabileceği yasal haklarına değinen Sarıtaş, “Öncelikle okul yönetimiyle irtibata geçilmeli ve husus hakkında ihtar yapılarak, ilgili tedbirlerin alınması talep edilmeli. Okul yönetimi bu kelamlı talebinize kayıtsız kaldığında basitçe durumu izah eden bir dilekçeyle okul yönetimine kısa bir müddet içerisinde yine talepte bulunmalı ve dilekçenizi okul yönetimine verirken kesinlikle bir evrak kayıt numarası almalısınız. Çünkü bu sizin delilinizdir. Eş vakitli CİMER üzerinden de şikayetlerinizi gerçekleştirin. Bunlar yeniden delillerinizdir.” tabirlerini kullandı.

“Ebeveynler ilgili eğitim yahut bakım kurumlarına tazminat davası açabilir”

Sarıtaş, okul yönetiminin kayıtsızlığını sürdürmesi halinde velilerin okul rehberlik hizmetlerine noter kanalıyla ihtar çekebileceğini belirterek, şöyle devam etti:

“İhtar ardından okul yönetiminin, rehberlik hizmetlerinin hiçbir tedbir almaması durumunda artık ortada bir kabahat ögesinden bahsedebiliriz. Akran zorbalığı, çocuğun bağlı olduğu eğitim ve öğretimini sürdürdüğü okulunda yahut öbür bakım kurumlarında mevcut ise ebeveynler ilgili eğitim yahut bakım kurumlarına tazminat davası açabilirler. Şayet sokakta daima gittiğiniz parkta istikrarlı bir biçimde devam eden bir akran zorbalığından kelam ediliyorsa bu kere ebeveynler akran zorbalığında bulunan çocuğun velilerine karşı tazminat davası açabilirler. Fakat unutmamak gerekir, açılacak dava her somut olayın kendi iç özelliklerine, o periyodun dinamiklerine nazaran değişmektedir. Bu sebeple bir hukukçudan, avukattan dayanak almanızda yarar vardır.”

Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna da başvurulabileceğini lisana getiren Sarıtaş, kurumun her türlü ayrımcılıkla ilgili müracaatları inceleyerek 3 ayda sonuçlandırdığını, müracaatın haklı bulunması halinde çeşitli idari yaptırımlar ile para cezası uygulamalarına karar verebildiğini kaydetti.

Sarıtaş, farkındalığı yüksek sendikalar, dernekler, vakıflar üzerinden genel bir baskının tercih edilmesinin de her vakit mümkün olduğunu söz ederek, zorbalığa uğrayan çocuğun, kimliğini belirtilmeksizin, okuldaki zorbalığın varlığı üzerinden bir kamuoyu yaratarak idareyi önleyici adımlar atmaya zorlamanın, birden fazla vakit makul bir adım olarak gözetilmesi gerektiğini anlattı.

Akran zorbalığına ait örnek yargı kararları olduğunu da belirten Sarıtaş, özel bir okulda yüzde 80 burslu okuyan üstün zekalı 11 yaşındaki çocuğun akranları tarafından zorbalığa uğradığı gerekçesiyle velinin açtığı tazminat davasının kısmen kabul edildiğini, okulun veliye tazminat ödemesine karar verildiğini aktardı.

About The Author

admin

See author's posts